Киелі өнер қонған әулет

Оспановтар әулеті - осы Мырзашөл өңірінде танымал киелі өнер қонған өнегелі отбасының бірі - бірегейі десем болады.
рінде танымал киелі өнер қонған өнегелі отбасының бірі - бірегейі десем болады.
Әльхисаны сонау 1965 жылдан бастасам, сол жылы Жетсайда педагокикалык, училище ашылып, сонда ән - саз пәнінің оқытушысы болып жұмысқа қабылдандым. Училище директоры Т. Досаев, оқу ісінің меңгерушісі, М. Әбішев, муғалімдер С.Қарабеков, С.Жолдыбаев, А.Мусабеков, М.Әдіханов, Ә.Усмановбар жоғы 8 оқытушы болыл алғашқы жұмыстарды бастап жібердік. Маған жүктелгені боса да өнер жағы оркестр, хор уйірмелерін бірден қолға алдық.
Оркестрге студенттер арасынан қабілеті бар 20-сын таңдап, оның үстіне жоғарыдағы аталған 8-оқытушы болып оркестр жумысын күннен күнге жандандыра тустік. Оқу жылдың аяғында 30 минуттық шағын концерттік бағдарлама жасап, оқу ордамызға үгіт- насихат жумыстарын жүргізуге өңіріміздің бірнеше жеріне баяндама-концерттер бердік.
Ал сол өнерпаз студенттер ішінде бүгінгі тақырыбымыздың өзегі болып отырған Оспановтар әулетінен Ораз Оспанов бар болатын. Сол қойылып жүрген іс-шарамыздың бірінде Ораздың туған ағалары Елемес, Ескермеспен таныстым. Елемес ағамыз күйші-домбырашы екен. Кейіннен жиі араласып жүрдік. Сол бір кездесулердің бірінде тамаша күй кешін өткіздік. Сол кеште Қайыпазар Әйтпенов, Шағдар Ақылбеков, Тойшыбек, Тәшман және де Елемес ағамыз болып өңіріміздің атақты күшісі Ақбәла Жанғабылов туралы әңгіме сыр шертілді. Ақбаланы өз көзімен көріп, 9 күйін үйренген Қайыпназар ақсақал Шағдар мен Елеместің күй тарту шеберлігі Ақбала күйшінің шекпенінен шыққандай екен дегенді айтты. Ия, бүгінгі тақырыбымыз киелі өнер қонған Оспановтар әулетіне қайта оралар болсақ шын мәнінде бул әулет өңіріміздің мойындаған өнегелі жануясы. Бәрі де шетінен өнерпаз. Елемес-күйші, Ескермес ақын- сазгер, Керімкүл шебер домбырашы, Ораз мектеп директоры болып жүрседе, өнерден бір күнде қол үзбеген өнерлі жан. Ораздың улы Мақсат әнші-куйші, атақты асаба. Жалғастыра берсек бәрі де бәрі де, шетінен ауыз толтырып айта алатындай өнегелі өнерпаз жандар. Бірде мен Оспановтар отбасының той жиынында болып сөзге шығып: "Осы әулеттен менде оқыған шәкірттер қайссың" дегенімде үлкені Ораз болып 10-нан астамдары біз-біз деп қолын көтергенде тойшы қауым ду қол шапалақтап жібергені бар. Ия, шын мәнінде өнерлі- өнегелі әулетқой. Бірақ осылардың ішінен шоқтығы биік Елемес ағамды ерекше атасам әулеттің ешбіреуі қызғана қоймас деп ойлаймын. Елемес аға керемет куйші устаз туралы қысңаша мәліметгі келтірсек 1940 жылы Шымкент облысы, Жетсай аудыны, "Қарақай ауылда туылған. Ленин атындағы кеңшардық орта мектебін бітірген соң Қызылорда қаласына барады. Осындағы педегокикалық институтты қазақ тілі және әдебиеті пәнінің муғалімі деген мамандық бойынша бітіріп шығады.
Бүкіл ұстаздык, ғумырын Өзбекстан Республикасы, Жыззақ уәлаяты, Мырзашөл ауданы, Ташкент шаруашылығы, Ыбырай Алтынсарин атындағы мектепте өткізеді. Алғашқыда муғалім, сосын оқу ісінің меңгерушісі және директоры қызметтерін атқарған.
Зайыбы Кулбаршын да устаздықпен айналысты. Осы қызметінен зейнеткерлікке шықты. Он баланың анасы.
Елемес Оспановтың өнерге деген қулшынысы мен талпынысы мектеп қабырғасында-ақ басталды. Ол жергілікті жазушы әрі өнерпаз, соның ішінде күйшілігімен дараланып көрінген Тойшыбек Әбдібайовтың кезінде жетекшілік еткен домбырашылар оркестрінен үлгі-өнеге алды. Сонемен бірге әкесі Оспанның домбыра тартатындығы оған айрықша эсер еткентін. Өзі шертпе күйге бейім еді.
Өмір өңірінде толыса бастаған жалдары Елемес мырзашөлдік күйші Шағдар Ақылбековпен шыбайланысғармашылық жасады. Ол атақты Ақбала күйшінің жиені. Елемес отыздан аса куйді аса шеберлікпе тарта білді. Солардың арасында "Әсем қоңыр", "Алатау", Ақбаланың "Айжанның жүрісі" тағы басқа күйлербар.
Педагокика саласында халык, ағарту ісінің уздігі атанды. Шөлістанды гүлістанға айналдырушылар қатарында болды. Талай тойлардың асабасы да болды. Мырзашөл өңірінен түлеп ұшқан Есенғали Раушанов, Мылтықбай Ерімбетов, Әлібек Мейірбеков секілді қаламгерлермен тығыз араласа жүріп, мерзімді баспасөз беттерінде көптеген шығармалары жарық көрді. Сол шығармаларына жастар мәселесі, ауыл ақсақалдарының тәлім-тәрбиесі, жалпы мәдени өмірдің көріністерін арқау етті.
Жарты ғасыр жасаған ғумырында Елемес "Артыңда балаң қалса- ізің қалды, сөзің қалса- өзің қалды", -дегендей, өзгелерге де өнеге көрсеткен-тін. Інілері Ескермес, Оразхан, Бейсен және қарындасы Керімкүл де муғалімдікті меңгерген, өнерлі жандар. Ұл-қыздарының бойына да мундай дарындылық дарығандығы қуантады. Жалпы Оспановтар әулеті Елемес ағадан бастау алып, барлығы дерлік өнерлі өнегелі жандар.
Мырзашөл өңіріндегі саусақпен санарлық қана күйшілерлің кезіндегі бірі болған осынау Елаға жайында әлі талай сыр шертісеріміз күмәнсіз.

Бөрі ИСА, Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері, "Сырдария" университетінің
профессоры