УНИВЕРСИТЕТ ТУРАЛЫ

«Сырдария» университеті - еліміздің оңтүстік қиырындағы шалғай аудан жастарын жоғары білім алуға тарту, оларды рухани бай, парасатты, білікті мамандар етіп тәрбиелеу арқылы әлеуметтік мәселелерді шешу мақсатымен ашылған білім ордасы болатын. Университет педагогика ғылымдарының докторы, профессор,ҚР ҰҒА-ның академигі Оңалбай Аяшевтың бастамасымен 1998 жылы 5 наурызда құрылып, оның негізі 1998 жылдың 27 шілдесінде қаланды.
"Сырдария" университеті ЖШС 1998 жылы Қ.А Ясауи атындағы ХҚТУ-ң Жетісай Оқу орталығы негізінде ашылған (ҚР Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігінің № 408 бұйрығы, 27 шілде 1998 ж.). Оқу орны 1998 жылы 5 наурызда заңды тұлға ретінде ОҚО, Мақтаарал ауданы Әділет басқармасында тіркелді, ал 2007 жылы 6 ақпанда қайта тіркелді (қайта тіркеу туралы куәлігі ЖШС №254-1958-10).
Университеттің орналасқан жері ретінде Жетісай қаласы кездейсоқ таңдалған жоқ. Жетісай – көрші Өзбекстанмен шекаралас, Қазақстанның ең тығыз орналасқан аймақтарының бірі. Бүгінгі күні аумақта 400 мыңға жуық адам тұрады, осы аумақ үшін Сырдария университеті ширек ғасырлық тарихы бар кадрлардың негізгі ұстазы болып табылды.
Университет Жарғысы "Білім туралы" Заңының 41 бабы, 6 тарауына және білім беру мекемелерінің нормативтік-құқықтық актілеріне сәйкес әзірленген. Білім беру қызметімен айналысуға рұқсат беретін мемлекеттік лицензия 12 ақпан 2002 жылы (сериясы ААN № 000169. 28 қыркүйек 2010 жылы жаңа сериясы АБ №0137474 мемлекеттік лицензия, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік берді.
Студенттерді алғашқы қабылдау 1998 жылынан басталды және осы жылы 2 факультетке студенттер қабылдау жүргізілді, ол факультеттер: «Ғылым және экономика» және «Әлеуметтік-гуманитарлық». Алғашында университетте екі ғана оқу ғимараты болды, онда 209 студент білім алды. Алғашқы ректор болған химия ғылымдарының кандидаты, доцент Алтаев Өмірзақ Алтайұлы қызмет атқарды. Осы жылдардан бастап университет білім беру мекемесі ретінде елдің оңтүстігінің шалғай аудандарынан жастарды жоғары білім алуға баулу, оларды рухани бай, ақылды, білікті маман етіп даярлау арқылы әлеуметтік мәселелерді шеше бастады.
2001 жылдың қазан айында «Сырдария» университеті Білім министрлігінің кешенді аудитінен өтті. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2001 жылғы 10 қарашадағы бұйрығымен мемлекеттік лицензияның қолданылу мерзімі шектеусіз ұзартылды. Университет ректоры Алтаев О.А. Қазақстан Республикасының жетекші университеттерімен тығыз байланыс орнатып, жаңа университетте ғылым мен білім саласындағы жетістіктерді пайдалануға кең мүмкіндіктер ашты. Ол университеттің дамуына үлкен үлес қосты.
2002 жылы «Сырдария» университеті Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі 26 мамандық бойынша білім беру қызметін жүзеге асыру құқығына берген мемлекеттік қайта тіркеу туралы куәлік пен мемлекеттік лицензия (серия ААN №000169) алды. 2002 жылы университеттің атқарушы ректоры болып тәжірибелі химик, өз ісінің білікті маманы, химия ғылымдарының докторы, профессор Тұртабаев Сәрсенбек Қойшыбаев тағайындалды.
2005 жылдың 1 қыркүйегінде «Сырдария» университетіне еліміздің Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев келді. Елбасының келуіне орай университеттің «Химия-биология» факультетінің жаңа оқу ғимараты ашылды. Жаңа ғимараттың лентасын өзі қиған Елбасы, Сырдария университеті мен оның ұжымына, студент-жастарға ақ жол тіледі. Тұңғыш Президенттің университетке сапары студенттер мен қызметкерлерге ерекше серпін берді. Ол кезде университетте 4 ғимарат жұмыс істеп тұрды.
2010 жылы «5В011000-Физика», «5В011200-Химия», «5В011300-Биология», «5В060700-Биология» мамандықтары бойынша ғалымдардың, студенттердің және магистранттардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу мақсатында инновациялық зерттеу орталығы ашылды.
2013-2014 оқу жылында «Сырдария» университеті өзінің 15 жылдық мерейтойын атап өтті. Осы уақыт ішінде республика игілігі үшін жемісті еңбек етіп жүрген 9 мыңнан астам маман даярланды. Осы сәтте университетте 5 оқу ғимараты, Инновациялық зерттеу орталығы, 4 кітапхана, 500 орындық Студенттер сарайы, 320 орындық жатақхана болатын.
2015 жылы «Сырдария» университеті электронды кітапхана ресурстарының көлемі бойынша Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарының ондығында төртінші орынға ие болды. Бүгінгі күнге дейін білім беру үдерісін және білім беру ресурстарын цифрландыру бойынша жұмыстар белсенді жүргізіліп келді.
2016 жылы «Сырдария» университеті алғашқылардың бірі болып Тәуелсіз Қазақстандық білім беру сапасын қамтамасыз ету агенттігі мен Тәуелсіз аккредиттеу және рейтинг агенттігінің институционалды және мамандандырылған аккредитациясынан өтті. Сертификаттар алды. Сонымен қатар, университет сапа менеджменті жүйесінің сертификаттау органы – Түркия стандарттары институтының сертификатына ие болды.
Соңғы 5 жылда профессор-оқытушылар құрамының халықаралық және республикалық конференцияларда 992 мақала, 9 монография, 20 оқулық, 145 тен астам оқу құралдары, 31 мақала нөлдік емес скопус базасына енетін импакт-факторлы журналдарда жарияланған.
2017-2018 оқу жылында «Сырдария» университеті 20 жылдығын атап өтті. Бұл ЖОО осы уақытқа дейін 10 мыңнан астам жоғары білімді маман даярлады.
2018 жылы «Сырдария» университеті өзінің 20 жылдық мерейтойын атап өтті. Осы жылы университеттің базасында «Жетісай» көпсалалы колледжі ашылды. Жаңа 5В011800-«Орыс тілі мен әдебиеті» мамандығы ашылды.
2020 жылы Тәуелсіз білім беру сапасын қамтамасыз ету агенттігі (IQAA) «Сырдария» университетін 5 жыл ішінде 19 білім беру бағдарламасы бойынша аккредиттеді. Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы Төралқасының шешімімен 2020 жылғы 26 маусымда Аяшев Оңалбай Аяшұлы Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі болып сайланды.
Университет 3 рет мемлекеттік аттестация процедурасын өткізді: алғашқысы 2001 жылы (№ 935, 6.12.2001 ж. БҒМ бұйрығы), екіншісі 2006 жылы (№931, 8.12.2006 ж. БҒМ бұйрығы), үшіншісі 20-27 желтоқсан 2011 жылы. Бірнеше рет университет білім беру қызметіне қойылатын біліктілік талаптардың сақталуы тексерілген (20-21 сәуір 2007ж.; 12-18 наурыз 2010 ж.; 9-13 қазан 2012 ж.).
2010 жылы университетте сапа менеджменті жүйесі енгізілді, сертификациялық орган Түрік Стандарттар институты. Сапа менеджменті жүйесі құжатталған, ХС ИСО 9001:2008 талаптарына сай жұмыс бабында қолданылады.
Осы жоғарыда аталған жылдар ішінде «Сырдария» университетіне еліміздің көптеген танымал адамдары келді: қазақтың тұңғыш ғарышкері, халық қаһарманы Тоқтар Әубәкіров, Бейжің Олимпиадасының чемпионы Бақыт Сәрсекбаев, көрнекті түркітанушылар, қазақ әдебиеті тарихын зерттеушілер Рахманқұл Бердібай, Мырзатай Жолдасбеков, ҚР Дүкенбай Сәбит, мәдениет қайраткері, «Егемен Қазақстан» газетінің бас редакторы Сауытбек Абдрахманов, көрнекті жазушы Мархабат Байғұт. Университеттің барлық қонақтары студенттермен және университет қызметкерлерімен кездесті, ізгі тілектерін білдірді.
Халықаралық қатынастар «Сырдария» университетіне келген және маңызды шешімдер қабылдаған шетелдік ғалымдармен тәжірибе алмасу арқылы нығаяды: 2012 жылы Венгрияның Дандеш қаласының мэрі Ласло Фараго бастаған делегация, 2013 жылы Франция парламентінің сенаторы, әлемдік деңгейдегі қайраткер Эмери де Монтескье, Кембридж университетінің профессоры, көрнекті ғалым Сидхардт Саксена, Германияның Дортмунд қаласынан келген профессор, тарих ғылымдарының докторы Вальтер Фризен, Венгрияның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, Венгрияның мемлекет және қоғам қайраткері Андраш Барани, директордың ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары Ресейдің Қаржы университеті, Бари Ғалымұлы Хайров, Тәжікстанның Пенджикент қаласындағы Тәжікстан педагогикалық институтының ректоры, филология ғылымдарының докторы, профессор Ансоров Муаззом Кудродзото.
Университеттің 4 оқу ғимаратында 6 факультет, 11 кафедра, Инновациялық зерттеулер орталығы, Экологиялық зерттеулер зертханасы, кафедралар, 500 орындық «Қазақстан» студенттер сарайы және 320 орындық «Студенттер үйі», мұражай, медициналық қызмет, кітапхана, заманауи компьютерлік бөлмелер, оның ішінде электронды мультимедиялық бөлмелері қызмет етті.
Биылғы, яғни 2022-2023 оқу жылынан бастап «Сырдария» университеті «Жұмабек Ташенев атындағы университеті» есіміне ауыстырылды.
Алаштың асыл тұлғаларымен қатар аталатын ұлдарының бірі – Жұмабек Ахметұлы Тәшенов. Аса көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері ретінде Жұмабек Ташеновтың еліміздің дамуына, жеріміздің бүтіндігіне және ұрпақтың болашағына сіңірген тарихи еңбегі орасан зор.
Ж.Тәшенов республиканың саяси, экономикалық, мәдени дамуына басшылық жасаған жылдары қазақ мемлекетінің аумақ тұтастығының сақталуына көп еңбек сіңірді. Маңғыстауды Түрікменстанға қосу жөніндегі ұсыныстарға тойтарыс берді. Тың өлкесіне біріктірілген солтүстік облыстарды Ресейге, Оңтүстік Қазақстанның мақта егетін аудандарын Өзбекстанға беруге қарсы шықты. Қазақстан жерінде ядролық жарылыстар жасауға қарсылық білдірді. Шығармашылық одақтар өкілдеріне үй-пәтер бергендігі үшін Алматының ортасында “қазақ ауылын” құрды деп айыпталды. “Қазақ әдебиеті” газетін жабудан, “Социалистік Қазақстан” газетін “Казправданың” аудармасы етіп шығарылу қаупінен қорғап қалды. “Ұлтшыл” деп айыпталып, Н.Хрущевтің нұсқауымен қызметінен босатылды.
Жұмабек Ахметұлының ең көп айтылатын ерлігі – Қазақ жерінің талан-таржыға салуға қарсы күресі болды. Ол өзінің саясаткерлігі мен шешендігі, салауаттылығы мен жүректілігі арқасында қазақ жерінің тұтастығы үшін күресінде жеңіске жетті, қазақ жерін қызғыштай қорғап кейінгі ұрпаққа аманат етіп қалдырды. Мәнсап пен пенделік нәпсіге құл болудан ада болды, жалтақтаған жағымпаз тұлғалардың алдында өзінің ар-намысының биіктігі мен ата-баба аманатына адалдығы арқылы биктігін көрсетті. Жерге қорған, елге тұтқа болды.
Атамыздың еңбегін ескеріп, ұлағатын ұлықтау, қазақ үшін істеген өлшеусіз еңбегін ұрпақтан-ұрпаққа үлгі етіп қалдыру-тәуелсіздіктің бүгінгі ұрпақтарына сын, аманат, парыз!
Еліміздің дамуына, оның болашағына зор еңбек сіңірген, өмірінің соңында осы Шымкентте қызмет еткен осынау аса көрнекті тұлғаның атында халқы тығыз орналасқан, қазақылық қаймағы бұзылмаған Оңтүстік өңірде бір жоғарғы оқу орнының болуы заңдылық болатын. Осы мақсатта шырайлы Шымкентте Жұмабек Ташенов атындағы университет дүниеге келді. Ендеше осы жас оқу орны құтты болсын, өмірі ғұмырлы болсын, білім көгінде жас қырандай шарықтай берсін ағайын!